Fladderende vleugels

FLADDERENDE VLEUGELS                          26-6-2010

Ons tuincentrum ligt in het buitengebied. Dit betekent veel groen in het groen. Dus ook veel bloeiende planten in elk jaargetijde, en dit trekt onze fladderende vrienden aan, de vlinder. Vele soorten zijn op ons tuincentrum door het jaar heen waar te nemen. De vlinders fladderen de gehele dag maar wat rond van plant naar plant en van bloem naar bloem. Zij leiden een rustig bestaan, de gehele dag op zoek naar lekkere hapjes uit de vele bloemen die ze tegen komen. Sommigen hebben hun eigen voorkeur. Bijvoorbeeld voor de buddleya of te wel de vlinderstruik. Zodra deze in bloei staat komen de vlinders van heinde en ver naar deze plant, om er de lekkerste nectar uit te halen.

Toch is de vlinder niet alleen op zoek naar lekkere hapjes. De nectar is wel belangrijk voor hem om in goede conditie te blijven, maar ook voor zijn voortplanting heeft hij planten nodig.Ieder soort vlinder heeft zijn eigen soort van waardplant nodig om zijn eieren op af te zetten. Voor het koolwitje de naam zegt het al is de koolplant en zijn soortgenoten een belangrijke waardplant. Tevens is het koolwitje de meest voorkomende vlinder in Nederland. De tuinder is niet erg blij met deze vlinder. Als deze vlinder namelijk zijn planten uit kiest om zijn eieren op af te zetten, zit hij na een week opgescheept met een kolonne dikke vette groene rupsen, die in een record tempo proberen om al zijn kolen te ontdoen van hun malse bladeren. Gelukkig zijn er genoeg insecten etende vogels, die gek zijn op deze rupsen. Alleen is het moeilijk de rupsen te vinden, want ze passen zich geheel aan, aan de bladkleur van de plant

De kleine vos en citroenvlinder zien we in de laatste lente maanden veelvuldig. Vooral de kleine vos kan je in deze maanden nog wel eens verrassen, door zijn eieren af te zetten op de eenjarige planten. Vervolgens zit je opgescheept met een colonne aan rupsen die je plantjes letterlijk kaal vreten De oranje tip is wat zeldzamer in ons land slechts zo nu en dan nemen wij hem bij ons waar. Wie wel veelvuldig te zien is, is de atlanta vlinder met zijn vele felle kleuren. De atlanta zet graag zijn eieren af op de brandnetels langs de slootkant

Het adonis blauwtje en de monarchvlinder doen ons aan in de zomer, terwijl zo nu en dan een dagpauwoog en rauwmantel vlinder te zien is.Het zijn altijd maar van die momenten, waarbij weer en wind gunstig moeten zijn voor deze vlinders om zich te tonen.Wel genieten wij van de uiterst zeldzame vlinders voor het gebied waar wij wonen.

Vroeg in de zomer zijn dat de colibri vlinder en wat later maar dan moet alles van weer, wind en temperatuur meezitten, de koninginnepage.In de 25 jaar dat wij op ons tuincentrum zitten hebben wij de koninginnepage maar een tweetal keer mogen aanschouwen. Een prachtige vlinder, groot en schitterend van kleur. Wij hadden het geluk dat hij lang op een plant bleef zitten, zodat wij hem goed konden bewonderen.

De colibrivlinder komt bijna jaarlijks wel weer langs. Inspirerend om te zien hoe deze vlinder als een echte colobri voor de bloem van een plant hangt. Hij ziet er uit als een soort hommel die op een colibri lijkt en zich ook zo verplaatst. Maar wat zo mooi is aan de vlinders, is hun vrivole gedrag. Fladderend van bloem tot bloem, genietend van het mooie weer, en zich vooral niet drukmakend om alles om zich heen. Heerlijk genietend van al wat de tuin hun geeft en wetende dat ze altijd de ideale plek zullen vinden om zich voort te planten.

Zou het dat zijn wat mensen het gevoel geeft en waarvan ze vrolijk worden bij het zien van een vlinder! In ieder geval speelt in een mensen leven de vlinder dikwijls een bijzondere rol. Het kijken naar een vlinder maakt je dag weer goed. De vlinder draagt een symboliek van teerheid en zachtheid. Hij bezit de lucht, en de zekerheid ieder jaar weer terug te keren. Dat de vlinder erg gewaardeerd wordt blijkt wel uit alle items over vlinders die in, op, of als produkt op ons tuincentrum te vinden zijn. Niet altijd zijn de vlinders echter gewenste gasten.

Soms komen ze zo massaal voor dat ze overlast veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn de spinselmot en de mot van de eikenprocessie rups. De mot van de eikenprocessierups, maakt een cocon met eieren aan de bast van meestal eikenbomen.In het nest dat de eerste weken van juni tot leven komt, komen wel honderden rupsen uit gekropen. De rupsen kruipen achter elkaar aan in cirkels tot hoog in de boom. Hier komt ook hun naam vandaan, processierups, in optocht, als ware een processie in strakke lijnen, in een steeds verder uitwaaierende circel. Het is een imposant gezicht, als je de kans krijgt moet je het eens bestuderen. Vragen zouden kunnen zijn welke rups heeft de leiding, waarom zijn ze allemaal zo gediciplineerd, hoe weten ze waar ze naar toe gaan en nog vele vragen meer. Boven gekomen vreten ze in een enkele week de boom geheel kaal. Als ze zich vol gevreten hebben, verpoppen ze zich om later in de zomer weer vlinder te worden. In dit geval spreken we van motten. Motten hebben een wat dikker lijf als een vlinder, kortere vleugels en kunnen daardoor niet zo een grote afstanden afleggen als echte vlinders. Zodra de mot uit de cocon van de rups kruipt, waait het lege velletje met de rupsen haren weg en deze rupsenharen kunnen dan voor de mens een probleem veroorzaken. De haren kunnen vooral bij hen die er gevoelig voor zijn, enorme jeuk veroorzaken. Doordat ze door de wind ver meegevoerd kunnen worden, kun je in de maanden juni en juli hier behoorlijk last van hebben. De uitgevlogen witte motten vormen ook weer een aparte natuurverschijning. Hele bomen zitten vol met de witte motten, een bijzonder gezicht. De enige natuurlijke opruimer van de mot en de rups is de kraai, maar door de gigantische hoeveelheid aan motten is het net een bord met hele lekkere dingen, maar dan veel en veel te veel. De kraai kan na een paar weken geen mot meer zien. Daarom zullen er altijd te veel motten van de processie rups overblijven, die jaar in jaar uit met hun rupsen voor overlast blijven zorgen. Daarom probeert ook de mens in te grijpen op de voortplanting van de processierups. Eind mei begin juni worden zoveel mogelijk rupsennesten op de waardbomen opgezogen of afgebrand. Hier een voorbeeld hoe mens en natuur proberen het ecologisch evenwicht aanvaardbaar in de hand te houden.

Naast de processierups zijn er nog meer harige rupsen die voor irritatie kunnen zorgen. Kijk daarom altijd uit voor rupsen die behaard zijn. De mot van de ringelrups is ook zo een overlast veroorzaker, hij kiest zijn waardplanten gedegen uit. Hij zet zijn eieren af in een ringetje rondom de tak van een struik of boom. Dit gebeurd zo massaal dat bij het uitkomen van de eieren, de jonge rupsjes met duizenden tegelijk de plant te lijf gaan, een web aan spinsels in de plant aanbrengen, waardoor deze een lugubere aanblik geeft. De plant wordt letterlijk en figuurlijk ontdaan van ieder blaadje. Op het moment dat alles op is verpoppen de rupsen zich om later in de zomer als mot in het leven verder te gaan, op zoek naar nieuwe waardplanten om zich in een volgend voorjaar weer massaal te kunnen vermeerderen. Gelukkig kunnen binnnen een maand de planten zich weer herstellen van de schade door hun belagers. Deze ringelrupsjes zijn ook weer van groot belang voor de voedselketen in de natuur. Op het moment dat zij uit hun cocon kruipen hebben de mezen jongen en is er bij hun een grote behoefte aan voedsel. Dus juist op tijd vinden ze in de ringelrups de ideale buurtsuper. Gelukkig wordt de laatste jaren het belang van een goede vlinderpopulatie op zijn waarde ingeschat, want naast zijn wonderlijke schoonheid, is hij voor een groot vogelarsenaal de voorwaarde om zich voort te planten of te overleven.

Gerard van Run