Koekoeks groet

KOEKOEKGROET                                    2-9-2007

In april is het wachten op onze zomergasten. Het zijn de vogels die duizend of meer kilometers afleggen om hier te kunnen broeden of hun ei kwijt te kunnen.

De gier- en oeverzwaluw zijn er zo,n stel. Meestal vliegen ze in de lucht en zul je ze zelden ergens zien zitten. Ze komen naar hier omdat de broedplaatsen hier koeler zijn dan in het zuiden en op het tijdstip dat ze jongen krijgen er hier veel voedsel voor ze is. Het zijn insecten eters en bij langdurig koud weer moeten zij weer zuidelijk afzakken om in leven te blijven. Door te koud voorjaarsweer is er hier dan te weinig voedsel. Het nest met eieren of jongen, kan hier enkele dagen tegen. Maar bij extreem langdurig koud weer is het funest voor de jonge zwaluwen.De gierzwaluw giert door de lucht vindt zijn broedplaatsen op zolders van huizen of onder de dakpannen.

De oeverzwaluw maakt een hol in een steile oeverwand van een beekje of rivier, om daar zijn nest in te bouwen. Ze blijven maar kort maximaal 4 maanden. Ze nestelen, paren en broeden, voeden de jongen een maand op en weg zijn ze. Wij zien ze dan dikwijls terug in onze vakantielanden zoals Italië, Spanje en Marokko. Het spreekwoord “Een zwaluw maakt nog geen zomer” komt hier vandaan. Pas als het zomers genoeg is, zie je meerdere zwaluwen.

De boerenzwaluw kiest zijn nestplaatsen het liefst in de stal van de boer. Bij slecht weer is het er hier warmer en er zijn dikwijls in de stal vliegen aanwezig voor zijn maaltijd.

Tot slot zijn er nog nachtzwaluwen, daar moet u echt voor op pad om ze te zien. Ze leven voornamelijke in heide en duingebieden en laten zich overdag niet zien.

De koekoek is ook een vroege zomergast (eigenlijk lentegast want dikwijls pakt hij in juni al zijn biezen). De koekoek is een luiaard, is tweeslachtig (mannetje en vrouwtje tegelijk), en produceert dus zijn ei geheel zelfstandig. De koekoek houdt niet van broeden, jongen verzorgen en opvoeden. Hij is een echte flierefluiter. Toch is hij bij ons een welkome gast. Ieder jaar weer, zijn we verheugd zijn roep weer te horen.

Ieder jaar is het weer de vraag of hij zijn ei aan een van de bewoners op ons tuincentrum toevertrouwd. Het duurt dikwijls dagen eerdat hij dichter naar ons tuincentrum toekomt. En dan plots zie ik hem in de ochtend zitten. Hij lijkt op een slanke duif, is ook grijs en tamelijk schuw. Als hij stil zit roept hij niet. Dat doet hij alleen als hij vliegt. Dan roept hij koekoek, koekoek, hopende dat een niet al te slimme heggemus van zijn nestje afvliegt om te kijken wie het wel is die koekoek roept. De koekoek weet dan precies waar de heggemus woont. Hij bezoekt het nest en kijkt hoeveel eieren er al zijn . Zijn er voldoende zodat de heggemus snel aan het broeden zal gaan, kiest hij deze nest uit voor het leggen van een ei.

De koekoek gaat rustig in de buurt van het nest op een tak zitten om een ei aan te maken. Dit duurt enkele uren, en dan maar wachten op het moment dat de heggemus het nest verlaat om te gaan fourageren. Dan slaat de koekoek toe legt snel zijn ei, en weg is hij. Onderweg koekoek roepend om een nieuwe heggemus te verleiden om zijn nest te verraden, zodat hij opnieuw kan toeslaan.

Waarom kiest de koekoek nu bij voorbaat een heggemus uit voor het uitbroeden van zijn ei. Welnu dat komt omdat heggemussen zeer zorgzame ouders zijn. Voor de koekoek zijn er gewoon geen betere ouders te bedenken. De serugaat ouders eten hetzelfde voer als de koekoek, en geven het verzorgen van hun kroost nooit op.

De heggemus maalt niet over een ei meer of minder in zijn nest en ook de grote van het ei stoort hem niet. Hij broed gewoon alles uit wat in het nest ligt. Als de eieren na een tijdje uitkomen, heeft het koekoeksjong de grootste bek. Hij heeft ook een langere nek als de kleine heggemusjes en is zodoende de eerste bek die vader en moeder heggemus zien en vervolgens automatisch voor het grootste deel het voer in stoppen. De koekoek groeit daardoor als kool en na een paar dagen wordt het nest te klein voor het hele gezin.

Dan breekt het recht van de sterkste aan. Het koekoeksjong wringt net zo lang totdat de heggemusjes, over de rand uit het nest vallen. De ouders vliegen alleen maar naar het nest en letten niet op de jongen die op de grond liggen. De jongen zijn een gemakkelijke prooi voor kraaien en eksters.

Hoe harder het koekoeksjong groeit hoe harder de heggemusjes af en aan moeten vliegen om voldoende voedsel voor de jonge koekoek te vinden. Het is na een paar weken een apart gezicht, te zien hoe het kleine vogeltje de inmiddels al grote koekoek voert. Zijn kopje verdwijnt zowat in de bek van de jonge koekoek. En deze geeft door met zijn vleugels te wapperen aan, ik heb nog meer honger, en de heggemus vliegt zich suf. Een pleegkind hebben zonder dat je het hebt beseft, het niet in de steek laten en er met een meer dan optimale zorg voor zijn. Een optimale prestatie van ouderschap

. Na anderhalve maand vliegt de jonge koekoek naar het warme zuiden, om een volgend jaar te gaan herhalen wat zijn een ouder heeft gedaan. Als je dan in het nieuwe jaar koekoek hoort roepen, is dat om te zeggen ik ben er weer, maar , maar weinigen die me zien.

Gerard van Run